انتقال آب یا انتقال بحران؟ 

شوشان - صالح محمدیان  :

اظهارات اخیر یکی از اعضای محترم شورای اسلامی شهر اصفهان، که با لحنی احساسی و حلاف قانون  استاندار محترم خوزستان را به دخالت در امور مدیریت منابع آبی این استان متهم کرده است، موجی از نگرانی را در خصوص بهره‌برداری سیاسی از بحران آب و تأثیرات آن بر تعاملات بین‌استانی پدید آورده است. 
این سخنان، که به نظر می‌رسد با انگیزه جلب آرای عمومی و تقویت جایگاه سیاسی در آستانه انتخابات آینده مطرح شده‌اند، تلاشی آشکار برای ترسیم چهره‌ای از گوینده به عنوان مدافع حقوق مردم اصفهان است.
 با این حال، چنین رویکردی نه تنها به حل معضل پیچیده بحران آب یاری نمی‌رساند، بلکه با تبدیل مسئله‌ای ملی به نزاعی منطقه‌ای، خطر تشدید اختلافات میان مردم شریف دو استان بزرگ و تاریخی، اصفهان و خوزستان، را به دنبال دارد. 
این دو استان، که از منظر منابع آبی دارای پیوندهای عمیق و متقابل‌اند، بیش از هر چیز نیازمند همکاری و هماهنگی در مدیریت منابع مشترک‌اند، نه تقابل و تفرقه. بهره‌برداری سیاسی از موضوع آب می‌تواند به اختلال در مراودات و تعاملات بین‌استانی منجر شود و همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی میان این دو خطه را، که از دیرباز با پیوندهای تاریخی و انسانی به یکدیگر متصل بوده‌اند، به مخاطره اندازد.

بحران آب، چالشی ملی و فراتر از حدود جغرافیایی یک استان است که حل آن مستلزم پاسخی هماهنگ، مبتنی بر قانون و متکی بر داده‌های علمی است.
 منابع آبی مشترک، نظیر رودخانه‌های زاینده‌رود و کارون، که در حوضه‌های آبریز میان استان‌های اصفهان، خوزستان و چهارمحال و بختیاری جریان دارند، بخشی از سرمایه‌های ملی کشور محسوب می‌شوند.

 بر اساس قانون توزیع عادلانه آب مصوب سال ۱۳۶۱  و آیین‌نامه‌های اجرایی مرتبط با مدیریت یکپارچه حوضه‌های آبریز، مدیریت این منابع وظیفه‌ای ملی است که نیازمند همکاری همه مقامات مسئول، از جمله استانداران، به عنوان نمایندگان عالی دولت در استان‌ها است.

 استانداران نه تنها از اختیارات قانونی برای نظارت بر مدیریت منابع برخوردارند، بلکه مکلف‌اند با رعایت اصول عدالت و انصاف، منافع همه مناطق را در نظر گیرند.

 اتهامات بی‌اساس مطرح‌شده علیه استاندار خوزستان، که در راستای وظایف قانونی خود از حقوق مردم این استان دفاع می‌کند، فاقد هرگونه پشتوانه حقوقی است و نشان‌دهنده بی‌توجهی به اصول حکمرانی مسئولانه و ضرورت همکاری بین‌استانی است.

تعاملات بین‌استانی در مدیریت منابع آبی، به‌ویژه میان اصفهان و خوزستان، از اهمیتی حیاتی برخوردار است. 
پروژه‌های انتقال آب، نظیر تونل‌های کوهرنگ و بهشت‌آباد، که با هدف تأمین نیازهای آبی اصفهان اجرا شده‌اند، تأثیرات مستقیمی بر منابع آبی خوزستان داشته و بعضاً بدون رعایت کامل ملاحظات زیست‌محیطی، به کاهش دبی رودخانه کارون و بروز مشکلات زیست‌محیطی در خوزستان، منجر شده‌اند.

 این واقعیات بر ضرورت هماهنگی و گفت‌وگوی بین‌استانی برای اتخاذ تصمیماتی عادلانه و پایدار تأکید دارد.
 با این حال، اظهارات غیرسازنده و تفرقه‌افکن این عضو محترم شورا، به جای تقویت فضای همکاری، به سوء‌تفاهم و تقابل دامن می‌زند. چنین رویکردی می‌تواند به کاهش اعتماد میان مقامات و مردم دو استان منجر شود و مراودات اقتصادی، مانند تجارت محصولات کشاورزی، یا تعاملات فرهنگی، نظیر همکاری در حوزه گردشگری و آیین‌های مشترک، را تحت‌الشعاع قرار دهد. برای نمونه، خوزستان با برخورداری از منابع عظیم نفت، گاز و کشاورزی، نقشی کلیدی در اقتصاد ملی ایفا می‌کند و هرگونه تنش با این استان می‌تواند تبعات اقتصادی گسترده‌ای برای کل کشور، از جمله اصفهان، به دنبال داشته باشد. 
در مقابل، اصفهان نیز با ظرفیت‌های صنعتی و میراث فرهنگی غنی خود، می‌تواند شریکی ارزشمند برای خوزستان در مسیر توسعه پایدار باشد، مشروط بر اینکه تعاملات بر پایه احترام متقابل و همکاری استوار باشد.

اما امروز، فقدان هماهنگی بین‌استانی و رویکردهای تمرکزگرا در مدیریت آب، به تشدید چالش‌ها انجامیده است.

 اظهارات غیرمسئولانه این عضو شورا، که به جای ترویج گفت‌وگو به اختلافات دامن می‌زند، در تضاد با  اصول مدیریت یکپارچه منابع آب قرار دارد. افزون بر این، چنین رفتارهایی می‌تواند فراتر از حوزه آب، به کاهش سرمایه‌گذاری‌های مشترک، محدودیت در تبادلات تجاری و حتی کاهش مشارکت در پروژه‌های ملی منجر شود، که در نهایت به زیان منافع کلان کشور خواهد بود.بر این اساس، نهادهای نظارتی، از جمله شورای عالی آب، وزارت نیرو و مراجع مسئول در نظارت بر عملکرد مقامات محلی، مکلف‌اند با قاطعیت در برابر چنین سخنان تفرقه‌افکنانه‌ای واکنش نشان دهند. 
پاسخگو کردن افرادی که از مسائل حساس ملی برای دستیابی به اهداف سیاسی شخصی بهره‌برداری می‌کنند، نه تنها از تکرار این‌گونه رفتارها جلوگیری می‌کند، بلکه به حفظ سلامت گفتمان عمومی و تقویت وحدت ملی یاری می‌رساند. 
رد صلاحیت افرادی که با اظهارات غیرمسئولانه امنیت و آرامش جامعه را به مخاطره می‌اندازند، می‌تواند پیامی روشن به همه مقامات باشد که رفتارهای خلاف قانون و اصول اخلاقی تحمل نخواهد شد.
 در پایان، مدیریت بحران آب و تقویت تعاملات بین‌استانی جز با همدلی، همکاری و پایبندی به قانون میسر نیست
 تمرکز بر راه‌حل‌های پایدار، نظیر اصلاح الگوی مصرف آب، بهینه‌سازی کشاورزی و اجرای پروژه‌های انتقال آب با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی، باید جایگزین لفاظی‌های سیاسی شود تا آینده‌ای امن، عادلانه و پایدار برای همه ایرانیان تضمین گردد.